از دور که رنگ آبی دلنشینش را بین اتوبوس‌های قرمز دیدی، صبر کن. اگر اهل مطالعه هستی یا نه، صبر کن تا اتوبوس آبی برسد و سوار این کتابخانه بشو.
نگاه کن مسافرها دارند کتاب می‌خوانند. کمی که بنشینی، تو هم وسوسه می‌شوی و سراغ کتابخانه می‌روی. در قفسه‌های آن که نگاه کنی کتاب‌های تاریخی، مذهبی، اجتماعی، رمان و... طبقه‌بندی شده‌اند. حالا انتخاب کن. تو هم مسافر اتوبوس کتاب شو.
این‌روزها دو تا اتوبوس مطالعه در فاصله بین میدان آزادی تا چهارراه تهران‌پارس در حرکت‌اند. ساعت کار این اتوبوس‌ها الان در حالت آزمایشی از 7 و نیم صبح است تا 5 بعد از ظهر و تنها در ایستگاه انقلاب توقف دارد.
مهندس سعید نیسانی، مدیر عامل خط یک اتوبوس‌های تندرو (بی‌آر‌تی) معتقد است که در اتوبوس نوجوان‌هایی هستند که با موبایل سروکله می‌زنند یا به اطراف نگاه می‌کنند و به هم خیره می‌مانند؛ در حالی که به جای این کار می‌توانند، مطالعه کنند.
او به پرسش‌های ما پاسخ می‌دهد:
- کتاب‌ها چه‌طور انتخاب شده‌اند؟
سعی شده در همه زمینه‌ها کتاب وجود داشته باشد، اما بیشتر، کتاب‌های داستان، عمومی و اجتماعی است. علاوه بر آن مجله و روزنامه هم هست. وقتی من مسافر این مسیرم و امروز روزنامه می‌خوانم، شاید روز دیگری بیاید که کتاب بخوانم.
- کتاب‌های دو تا اتوبوس یکسان‌اند؟
کتاب‌های دو اتوبوس متفاوت و در دو مرحله خریداری شده‌اند. حالا شاید کتاب تکراری هم در بین آنها باشد، اما سعی شده کتاب‌های متفاوتی انتخاب شود.
- فکر می‌کنید در زمان‌های شلوغ، امکان خواندن کتاب وجود دارد؟
سعی براین است که در زمان‌های خیلی شلوغ، کمتر مسافر سوار شود و مسافرها بیشتر در حالت نشسته باشند. تا به حال هم استقبال خوب بوده وکولر و نور داخل برای مسافران تنظیم شده است.
- راننده‌ها چه طور انتخاب شدند؟
راننده‌های این خط خوب‌اند. این دو راننده هم خوب‌اند و هم در بحث‌هایی مثل حرکت و ترمز زدن و... آموزش دیده‌اند.
- و درباره مطالعه؟
خواهشم این است که همه مسئولان ما در بانک‌ها و ادارات به این مسئله توجه کنند. در بانک‌ها دستگاه نوبت دهی هست که مثلاً به ما می‌گوید 20 دقیقه در انتظار بمان. در همین فاصله اگر کتابی در بانک باشد، می‌توان مطالعه کرد.
***
این ایده قبل از نمایشگاه کتاب و با خواندن مطلبی از مقام معظم رهبری درباره سرانه مطالعه که پایین است و باید 10 برابر شود، شکل گرفت. مهندس نیسانی فکر کرد که چه‌طور می‌شود در این زمینه کار کرد. طرح «اتوبوس مطالعه» را ریخت و با مهندس پیمان سنندجی، مدیر عامل شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه در میان گذاشت. طرح با استقبال مهندس سنندجی روبه‌رو شد و....
***
نمایی هست که من آن را نمی‌شناسم. من می‌دانم آمار مطالعه این‌جا پایین است. این آدم‌های داخل اتوبوس کتاب می‌خوانند و فضای ذهنم را به هم می‌ریزند. سراغ آنها می‌روم. آیا شما کتاب می‌خوانید؟ بعضی‌ها کتاب‌خوان‌اند، اما تعداد زیادی از آنها اصولاً اهل مطالعه نیستند، اما این‌جا حوصله‌شان سر می‌رود و چیزی می‌خوانند.
یکی از آنها حتی کتابی انتخاب کرده که قطور است و چون به مقصد می‌رسد، نمی‌تواند تمامش کند. او مسافری از شمال شرق کشور است که حالا باید از اتوبوس پیاده شود. این دختر جوان نام کتاب را یادداشت می‌کند تا اگر در شهرش بود، آن را تهیه کند.
مهندس «فریگرد رزم آزما»، مشاور مدیر امور مالی در امور اطلاع رسانی و تبلیغات اتوبوس‌رانی تهران می‌گوید: « مردم ممکن است یک یا نیم ساعت داخل اتوبوس باشند و این مدت، زمان خوبی برای مطالعه است.»
او ادامه می‌دهد:« الان در هر کدام از این دو اتوبوس که تک کابین هم هستند 300 جلد کتاب قرار دارد. البته قرار است 7 دستگاه دیگر به این خط اضافه کنیم.» به گفته او، بخشی از صندلی‌ها برداشته و در آن قسمت کتابخانه نصب شده است.
از مهندس رزم‌آزما درباره نگهداری از کتاب‌ها می‌پرسیم و او می‌گوید: « ما به مردم اعتماد کرده‌ایم و به هر حال باید این اعتماد به‌وجود بیاید. ما توصیه می‌کنیم مردم کتاب‌ها را نبرند که تعداد بیشتری بتوانند آنها را بخوانند و قاعدتاً قشر کتاب‌خوان کتاب را از اتوبوس بیرون نمی‌برد. اما اگر کسی هم برد و کتاب‌خوان شد، ما از هدفمان که ترویج فرهنگ مطالعه است، دور نمانده‌ایم.»
